Gezond Leven: een gratis medicijn

Uit het wetenschappelijke onderzoek GOUD (zie kader) blijkt dat de gezondheid van de ouder wordende cliënten met een verstandelijke beperking onvoldoende is. De gezondheid van een 50-jarige met een verstandelijke beperking is vergelijkbaar met die van een 75-jarige zonder verstandelijke beperking. Onder andere als je kijkt naar fitheid, (ernstig) overgewicht, chronische ziektes en het gebruik van medicijnen. Regelmatig bewegen en gezonde voeding vertragen het ouderdomsproces en verkleinen de kans op de ontwikkeling van chronische ziektes. Daarnaast heeft regelmatig bewegen en gezond eten een positief effect op de fitheid, maar ook op slaapproblemen, verstopping (obstipatie) en overgewicht. 

Uit het wetenschappelijke onderzoek GOUD blijkt dat de gezondheid van de ouder wordende cliënten met een verstandelijke beperking onvoldoende is. De gezondheid van een 50-jarige met een verstandelijke beperking is vergelijkbaar met die van een 75-jarige zonder verstandelijke beperking. Onder andere als je kijkt naar fitheid, (ernstig) overgewicht, chronische ziektes en het gebruik van medicijnen. Regelmatig bewegen en gezonde voeding vertragen het ouderdomsproces en verkleinen de kans op de ontwikkeling van chronische ziektes. Daarnaast heeft regelmatig bewegen en gezond eten een positief effect op de fitheid, maar ook op slaapproblemen, verstopping (obstipatie) en overgewicht.
 
Mede daarom zijn wij vier jaar geleden gestart met Samen Fit. Onder Samen Fit vallen verschillende programma’s, zoals Heppie Fit, die inspelen op voeding en beweging en aansluiten bij verschillende doelgroepen.

Spelenderwijs leren

Cliënten en begeleiders van dagbestedingsgroep Regenboog en Planeet van locatie Noorderlicht en verschillende cliënten van locatie Klassewerk in Waddinxveen hebben het programma Heppie Fit gevolgd. Het programma Heppie Fit is een programma dat twaalf weken duurt. Cliënten en begeleiders krijgen één keer per week (extra) beweegles en één keer per week een les theorie. Tijdens deze twaalf weken leren cliënten spelenderwijs en op hun eigen niveau meer over gezonde voeding en beweging.
 
“De educatielessen bij Regenboog en Planeet beginnen we altijd met het liedje ‘sport je lekker fit’ van Ernst & Bobbie. Iedereen zingt mee en danst daarbij door de ruimte,” vertelt Sandra van Zwet, begeleider Educatieve vormgeving. “Daarna beginnen we met een spelletje. Het favoriete spelletje van Robin is die met de grote, gekleurde dobbelsteen. Bij iedere kleur hoort een andere oefening: Gooi je oranje? Dan klap je in je handen. Gooi je rood? Dan lopen we met elkaar rondjes door de ruimte...” Cliënt Robin vult enthousiast aan: “Mijn favoriete kleuren zijn geel en groen. Dan mag ik lekker hard stampen op de grond. Dat horen ze beneden!”
 
Tijdens de educatie- en beweeglessen wordt ingespeeld op bewegen en voeding, maar ook op bijvoorbeeld het menselijk lichaam. Sandra: “Als voorbeeld: op tafel ligt een stapeltje kaartjes met daarop een lichaamsdeel. Om de beurt pakt een cliënt een kaartje. Cliënt X pakt het kaartje met de arm. Vervolgens wijst hij bij een knuffel aan waar de arm van de knuffel zit en wijst hij ook zijn eigen arm aan. Vervolgens bewegen wij met elkaar onze armen. Ze worden echt uitgedaagd op verschillende vlakken!”

Melk is ongezond

Een andere oefening die vaker terugkomt is het sorteren van kaartjes met daarop voedingsmiddelen: gezond of ongezond. Sandra: “Er ontstaan soms grappig situaties in de groep. Want is die hamburger nu gezond of ongezond? Want ja, sla en tomaat is inderdaad gezond. Maar de rest dat de hamburger maakt, is natuurlijk minder gezond. Cliënten maken soms echt wel een punt, dat ons ook scherp houdt. Dus het verdelen van de kaartjes tussen ‘gezond’ en ‘ongezond’, daar redden we het niet altijd mee. We hebben daarom soms een derde optie nodig: ‘niet teveel en niet te vaak’.”

Naast deze grappige situaties zijn er ook wel eens serieuze punten die de cliënt aankaart. Sandra: “Er was pas een cliënt die vond dat melk bij de ongezonde producten hoort. Ik was in eerste instantie een beetje verbaasd, maar wat bleek? Hij heeft lactose-intolerantie, dus voor hem is melk inderdaad een ongezond product. Als hij melk drinkt, krijgt hij erge last van zijn buik. Met cliënten ga ik het gesprek aan waarom het voor de een wel gezond is en voor de ander niet.”

Trampoline springen

Naast educatielessen krijgen cliënten één keer per week een (extra) beweegles tijdens het programma van Heppie Fit. Tijdens de beweegles wordt de gymzaal omgetoverd en kunnen de spelletjes beginnen. Van trampoline springen tot over banken lopen en korfballen. Er komt van alles voorbij. Erna Molleman, bewegingsagoog, vertelt: “Het is heerlijk om te zien dat cliënten zo enthousiast mee doen. Natuurlijk hebben ze wel eens geen zin, maar als ze zien dat de rest wel mee doet, willen ze toch niet achterblijven. Soms maken we er een wedstrijdje van, wie de meeste ballen door de korf kan schieten. Al is winnen natuurlijk niet het belangrijkste.” Robin vult aan: “Nee, het gaat om de lol die je met elkaar hebt.”
 
Erna: “Voordat de cliënten komen zet ik bijvoorbeeld een parcourtje uit; ze lopen over een bank, springen in een hoepel en kruipen ergens onder door. Aan het einde van het parcours ligt een kaart  met daarop een voedingsmiddel, zoals tijdens de educatieles. Het is aan de cliënt om de kaart in de groene (gezonde) of rode (ongezonde) bak te doen. Met elkaar bespreken we of dat de juiste keuze is, waarna het parcours opnieuw wordt afgelegd.”
 
De begeleiders merken dat de cliënten er zelf ook echt mee bezig zijn. Sandra: “Zo hebben wij op de dagbestedingsgroepen altijd een weekafsluiting op vrijdagmiddag. Daar hoort allang niet meer altijd chips bij. Cliënten geven zelfs aan dat zij graag een plakje worst en tomaatjes en komkommer met een dipsausje willen. Dat is een hele mooie stap! Zeker gezien ze vrijdagavond op de woning ook wel eens chips krijgen en als ze dan het weekend naar huis gaan, krijgen ze daar weer chips. Het maakt mij echt trots als ik de cliënten hier zo mee bezig zie.” “En je merkt dat de cliënten enthousiast worden van het bewegen en ook van het leren van nieuwe dingen. Ze worden fitter, kunnen meer en daardoor ga je je sowieso al beter voelen. Ze hebben er echt plezier in en dat is heel fijn om te zien” vult Erna aan.
 
Ook afwisseling is belangrijk. Erna: “Ben je bijvoorbeeld gewend om iedere vrijdag te gaan wandelen met je groep? Waarom ga je niet een keer naar buiten om een bal over te gooien, of tikkertje te spelen in plaats van te wandelen? Op deze manier houd je iedereen scherp. Wil je toch gaan wandelen? Ga dan op een veld dwars door het gras, grind en andere obstakels. Daag de cliënten uit.”
Erna en Sandra hopen dat steeds meer groepen zich aanmelden voor het programma Heppie Fit. “Het is een gevarieerd programma, aangepast aan de doelgroep en je haalt hier echt energie uit. Ook als medewerker zijnde” geeft Erna aan. “Daarnaast zorgen gezonder eten en meer bewegen dat lichamelijke klachten verminderen. Waardoor men soms zelfs medicatie kan afbouwen. Dat is natuurlijk helemaal fijn. Gezonde voeding en voldoende beweging is wat dat betreft een gratis medicijn.”

Ook voor medewerkers

Gezond eten, voldoende bewegen, je goed voelen… dat geldt natuurlijk niet alleen voor cliënten. Ook voor medewerkers is dit belangrijk. Voordat Heppie Fit op een groep start, volgen de medewerkers dan ook een workshop. Tijdens de workshop krijg je als medewerker informatie over voeding en beweging. En dan ontstaan de eerste discussies. Wat de één gezond vindt, vindt de ander niet gezond, wat de één een groot portie vindt, vindt de ander klein etc. Dat heeft te maken met hetgeen je hebt meegekregen vanuit huis en wat je eigen gewoonte is, maar ook wat er in de media speelt en hoe je hier zelf in staat. Daarom wordt binnen Ipse de Bruggen de Schijf van Vijf gehanteerd. De Schrijf van Vijf is een hulpmiddel bij het maken van gezonde keuzes. En een keer een stukje taart? Dat is natuurlijk geen probleem. We leren de deelnemers alleen wel dat ze dat niet iedere week moeten eten.
Naast de workshop doen de medewerkers zelf ook mee aan de educatie- en beweeglessen die de cliënten volgen. De lessen worden gegeven door een begeleider Educatieve vormgeving en een bewegingsagoog. Tijdens de lessen wordt er gewerkt uit een werkmap waar men allerlei informatie, ideeën en spelletjes kan vinden. Als het programma na twaalf weken is afgelopen hebben de medewerkers voldoende handvatten om er verder zelf invulling aan te geven.
 
Het voordeel van het programma Heppie Fit is dat je het met elkaar doet. Sandra: “Iedereen stimuleert elkaar. En het mooie is: cliënten spreken elkaar aan op bepaalt gedrag. En ook wij als begeleiders worden door cliënten aangesproken als wij iets eten of drinken dat ongezond is.”
 

Wat handige tips

• Het streven is om 150 minuten per week intensief te bewegen. Dus ga iets doen waar je best wel even van buiten adem raakt. Een stuk flink doorlopen bijvoorbeeld.
• Regent het? Sommige cliënten vinden het heerlijk om de regen op hun gezicht te voelen vallen. Voor hen is dat echt een beleving. Gebruik de regen dus niet altijd als excuus.
• Laat cliënten zelf hun bord pakken, de tafel dekken en weer afruimen. Ook dat is een vorm van beweging en is altijd beter dan stil zitten.
• Zorg voor afwisseling, zowel qua voeding als qua beweging. Zou houd je het voor iedereen leuk en interessant. 
  
  Het 12-weekse programma Heppie Fit kan gegeven worden op dagbestedingslocaties en op woningen. Heppie Fit kent drie programma’s voor doelgroepen ernstig meervoudig beperkt en oud, verstandelijk beperkt en meervoudig verstandelijk beperkt en voor de groep licht verstandelijk beperkt.
    
  Wil je meer informatie over Heppie Fit of over Samen Fit in zijn algemeenheid? Kijk op Mijn IdB en zoek op Samen Fit (voor medewerkers) of stuur een mail naar samenfit@ipsedebruggen.nl.